Nội dung trên được nêu tại dự thảo tờ trình báo cáo Chính phủ của Bộ Tài chính về sự cần thiết sửa đổi Nghị định 132 năm 2020 về quản lý thuế với doanh nghiệp có giao dịch liên kết.
Nghị định 132 quy định,ệpcóthểkhôngbịkhốngchếtrầnchiphílãty le keo trường hợp ngân hàng cho doanh nghiệp vay trên 25% vốn góp của chủ sở hữu và chiếm trên 50% tổng các khoản nợ trung và dài hạn của doanh nghiệp đi vay, giữa doanh nghiệp và ngân hàng được xác định là các bên có quan hệ liên kết. Khi đó, chi phí lãi vay với doanh nghiệp có giao dịch liên kết - cơ sở xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp - không được vượt quá 30% tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh trong kỳ...
Giao dịch tại một ngân hàng có trụ sở ở Hà Nội. Ảnh: Thanh Tùng
Theo Bộ Tài chính, doanh nghiệp vay vốn ngân hàng, tổ chức tài chính, tổ chức tín dụng nhưng các đơn vị này không điều hành, kiểm soát, góp vốn, không quyết định với doanh nghiệp đi vay nên về bản chất không phải là các bên có quan hệ liên kết.
Do đó, Bộ báo cáo Chính phủ sửa đổi Nghị định 132 để loại trừ việc xác định quan hệ liên kết với trường hợp ngân hàng bảo lãnh hoặc cho một doanh nghiệp vay vốn. Ở đây, ngân hàng được xác định không tham gia điều hành, kiểm soát, góp vốn hoặc đầu tư vào doanh nghiệp đi vay. Các khoản vay bao gồm cả khoản vay từ bên thứ ba được đảm bảo từ nguồn tài chính của bên liên kết.
Nếu đề xuất của Bộ Tài chính được thông qua, khi vay ngân hàng, doanh nghiệp sẽ không phải xác định quan hệ liên kết dù khoản vay vượt 25% vốn chủ sở hữu và chiếm trên 50% tổng giá trị các khoản nợ trung và dài hạn.
Quy định khống chế trần chi phí lãi vay này, theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp với Bộ Tài chính, là "không hợp lý" và đề xuất Chính phủ sửa đổi. Theo họ, việc vay vốn ngân hàng để phục vụ sản xuất kinh doanh là hoạt động phổ biến của các doanh nghiệp tại Việt Nam. Cấp tín dụng cũng là hoạt động kinh doanh thông thường của ngân hàng.
Trong khi đó, doanh nghiệp và ngân hàng hoàn toàn độc lập với nhau, không có việc kiểm soát, điều hành, góp vốn của ngân hàng đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chi phí lãi vay của doanh nghiệp là chi phí thực tế phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh. Đặc biệt là các doanh nghiệp BOT thường vay ngân hàng đến 80% vốn, do đó khi bị khống chế chi phí lãi vay sẽ ảnh hưởng đến phương án tài chính thu hồi vốn mà doanh nghiệp đã được phê duyệt.
Dự kiến, Bộ Tài chính lấy ý kiến dự thảo Nghị định vào quý I/2024 để trình Chính phủ ban hành sửa đổi, bổ sung Nghị định vào quý III sau đó.
Trước đó, Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) cũng kiến nghị Bộ Tài chính bỏ khống chế trần chi phí lãi vay này, vì cho rằng không nên và không cần thiết. Giai đoạn hiện nay, theo Hiệp Hội chỉ nên khống chế mức trần chi phí lãi vay này với doanh nghiệp nước ngoài có giao dịch liên kết và chưa áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.
Sau 3 năm thực hiện Nghị định 132, số doanh nghiệp kê khai quan hệ liên kết tăng dần qua các năm, từ 11.811 năm 2021 lên 12.418 năm 2022. Trong đó, doanh nghiệp đầu tư nước ngoài chiếm khoảng 68%. Các doanh nghiệp có giao dịch liên kết kê khai, nộp thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2021, 2022 lần lượt là 103.717 tỷ đồng, 121.532 tỷ đồng. Qua thanh kiểm tra các doanh nghiệp có giao dịch liên kết từ năm 2020 đến nay, số thuế đã xử lý hơn 96.987 tỷ đồng.
Phương Dung